- Διονύσου, θέατρο του-
- Αρχαίο θέατρο της Αθήνας, στους νότιους πρόποδες της Ακρόπολης. Το θέατρο αποκαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1838. Σήμερα διασώζονται τα κύρια αρχιτεκτονικά του στοιχεία, όπως η ορχήστρα, το κοίλο και η σκηνή. Οι πληροφορίες σχετικά με την περίοδο οικοδόμησής του δεν είναι σαφείς. Ωστόσο, οι πρώτες δραστηριότητες κατασκευής του χρονολογούνται στον 6ο αι. π.Χ. και συνδέονται με την καθιέρωση των γιορτών προς τιμήν του θεού Διονύσου από τον Πεισίστρατο και τους διαδόχους του. Οι γιορτές αυτές συνοδεύονταν από χορούς και διαλόγους, οι οποίοι θεωρούνται αφετηρία του αρχαίου δράματος. Την περίοδο αυτή δημιουργήθηκε η ορχήστρα του θεάτρου, στο κέντρο της οποίας υπήρχε ο βωμός του θεού. Μπροστά από το θέατρο έχουν βρεθεί και ερείπια ναού του Διονύσου, που χρονολογούνται την ίδια εποχή. Κατά τον 5ο αι., περίοδο άνθησης της τραγωδίας, κατασκευάστηκε μια ξύλινη σκηνή, καθώς και ορισμένες σειρές μόνιμων ξύλινων και λίθινων εδωλίων. Οι κύριες εργασίες, ωστόσο, συντελέστηκαν κατά τον 4ο αι., στην εποχή του Λυκούργου. Την περίοδο αυτή οι ξύλινες κατασκευές αντικαταστάθηκαν από λίθινες, ενώ η χωρητικότητα του θεάτρου διαμορφώθηκε ώστε να φιλοξενεί περίπου 17.000 θεατές. Το κοίλο του θεάτρου χωριζόταν σε τρία μέρη από την ύπαρξη δύο διαζωμάτων, ενώ κάθετες κλίμακες διαμόρφωναν 13 κερκίδες. Στις δέκα από αυτές κάθονταν οι ισάριθμες φυλές της Αττικής, ενώ οι υπόλοιπες προορίζονταν για τους πρυτάνεις, τους ξένους και τους εφήβους. Στην περίοδο των ελληνιστικών και των ρωμαϊκών χρόνων το θέατρο υπέστη πολλές αλλοιώσεις, με σημαντικότερες τις επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν επί αυτοκρατορίας Νέρωνα (54−68 μ.Χ), οπότε το θέατρο και η σκηνή ανακατασκευάστηκαν. Οι επεμβάσεις αυτές μαρτυρούν και μεταβολή της χρήσης του θεάτρου, το οποίο μετατράπηκε σε αρένα. Σήμερα το θέατρο διασώζεται στη μορφή που πήρε κατά την οικοδομική δραστηριότητα της εποχής του Λυκούργου και των επεμβάσεων που ακολούθησαν. Πέρα από τη μνημειακή σπουδαιότητά του, αναμφισβήτητη είναι η αξία του στην εξέλιξη του αρχαίου δράματος, καθώς σε αυτό διδάχθηκαν για πρώτη φορά οι τραγωδίες του Αισχύλου, του Ευριπίδη και του Σοφοκλή και οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και του Μενάνδρου.
Dictionary of Greek. 2013.